Lezing en meer in Wenen
'Agon und Ares. Der Krieg und die Spiele' is een meerjarig project van de Universiteiten van Wenen en Linz in Oostenrijk. In 2013 mocht ik er een lezing geven en een essay over WO2 spellen publiceren in het boek 'Play and Presume'. Dit jaar vond in juni weer een Tagung plaats waar internationale deskundigen hun licht lieten schijnen op spellen en oorlog, van de vroegste oudheid tot de tegenwoordige tijd.
Mijn presentatie had als titel 'Spiele im Zweiten Weltkrieg. Kommerz, Idealogie oder Propaganda?'. De conclusie: vrijwel alle spellen en puzzels die ik heb (1800+) en uit andere collecties ken (500+) zijn uitgegeven als commercieel product door een groot of klein bedrijf dat geld wilde verdienen aan de populariteit van de oorlog. Alle suggesties dat in de oorlog verschenen spellen en puzzels werden aangestuurd door de overheid, als propagandamiddel, kunnen dus naar het rijk der fabelen worden verwezen. Ik heb na jaren van onderzoek geen bewijs gevonden voor de veronderstelling dat de spellen door de overheid stelselmatig als propagandamedium zijn gebruikt. Ook was er geen overheidscontrole op de spellen en puzzels die werden uitgebracht. Die sloten qua thematiek en afbeeldingen uiteraard keurig aan op de toen geldende politieke mening, waardoor ze meer kans op verkoopsucces hadden.
Er zijn slechts enkele spellen in opdracht van de overheid geproduceerd. Ondermeer goedkoop gemaakte en gemakkelijk mee te nemen spellen, zoals schaken, dammen, halma en speelkaarten, voor de militairen die zich tussen de oorlogshandelingen door stierlijk verveelden. In het totale, overal aanwezige propagandageweld speelden spellen en puzzels een zeer bescheiden rol. De fabrikanten haakten in op de actuele propaganda maar zonder nieuwe thema's toe te voegen.