Over hergebruikte speelkaarten

Lezing 'De onbekende kant van de speelkaart'

Mijn verzameling omvat nu al meer dan 750 verschillende vormen van hergebruik. Maf hè?

Eerst een korte introductie van de geschiedenis van de speelkaart, daarna laat ik allerlei voorbeelden zien van speelkaarten die in de afgelopen eeuwen voor allerlei doeleinden zijn hergebruikt. Met hulp van de toehoorders ontdekken we de verhalen die de kaarten ons vertellen. U valt van de ene in de andere verbazing. Heeft u wel eens naar een speelkaart geluisterd? Na deze lezing bekijkt u speelkaarten voortaan met andere ogen.

Lengte naar keuze, van 30 minuten tot 2 x 45 minuten.

Lezing 'Kleine kaartjes, grote verhalen'

Samen ontdekken wat hergebruikte speelkaarten ons kunnen vertellen.

Verwondering en verbazing over alledaagse gebeurtenissen uit het verleden. De gepresenteerde voorbeelden zijn vooral geselecteerd om de verhalen achter het hergebruik van de speelkaarten. Geen 'toespraak' maar een levendige dialoog met de toehoorders, die worden gestimuleerd om mee te denken en mee te ontdekken. Dit leidt vaak tot komische veronderstellingen en onthullende conclusies. En dan te bedenken dat het eigenlijk gaat om afval dat we door een wonderlijk toeval na honderden jaren nog kunnen bekijken en bespreken.

Lengte naar keuze 30 tot 60 minuten.

Lezing 'Speelkaarten als waardepapier'

In de 17e eeuw kregen de Franse soldaten in Canada geen geld maar speelkaarten als soldij. 

Ongelooflijk maar waar: speelkaarten zijn ook hergebruikt als waardepapier. Tijdens deze lezing zien we eeuwenoud speelkaartengeld uit Canada, Suriname, Frankrijk, Oostenrijk en Duitsland. Ook ontdekken we hoe speelkaarten als loten zijn gebruikt, met de prijzen die je kon winnen. Verder gaat het over speelkaarten die zijn gebruikt als schuldbekentenissen, waardebonnen, bestelbonnen, rekeningen en -in 1788- als voorloper van de creditcard! De afbeeldingen van de hergebruikte speelkaarten worden omlijst met beelden die de sociaal historische context weergeven. Serieuze geschiedenis was nog nooit zo leuk. 

Lengte: 30 tot 60 minuten. Kan ook in combinatie met de lezing 'De onbekende kant van de speelkaart' (totaal 2 x 45 minuten).

Lezing 'Kunst op speelkaarten'

Zal ik u eens naar een speelkaart uit 1770 laten luisteren?

In de loop der eeuwen hebben ook kunstenaars, zowel amateur als beroeps, speelkaarten gebruikt. Op speelkaarten werd bijvoorbeeld geschreven, gedicht, getekend, geschilderd, ontworpen en muziek gecomponeerd. Kijk mee en verwonder u over de enorme creativiteit van de hergebruikers. Daarbij zijn beroemde namen zoals Albrecht Dürer, Hans Holbein de Jonge, Nicholas Hilliard, Robert Adams en -meer recent- de Nederlandse schilder Marius Bauer, maar ook min of meer talentvolle onbekende kunstenaars. Ook komen speelkaarten voorbij waar bekende schrijvers hun invallen op noteerden. We zien onbetaalbare maar ook eigenlijk waardeloze speelkaarten. En hoeveel speelkaarten zitten verborgen in een symphonieorkest?  

Lengte naar keuze 45 tot 60 minuten. Ook in combinatie met de lezing 'De onbekende kant van de speelkaart' voor een 2 x 45 minuten programma. 

Lezing 'Speelkaarten bij vondelingen'

De moeder schreef op een speelkaart 'Janneke is ziek en eet niet meer'.

Ongetwijfeld de meest ontroerende vorm van hergebruik van speelkaarten. Moeders die vroeger hun kind te vondeling legden, lieten vaak een papiertje bij het kind achter met een smeekbede, een verzoek, de naam van het kind, de leeftijd en een code waarmee de moeder later kon aantonen dat de vondeling haar kindje was. Bij gebrek aan schrijfpapier gebruikten moeders bidprentjes, bladzijden uit boeken en... speelkaarten. In deze rijk geïllustreerde lezing gaat het over het hoe en waarom van vondelingen in de afgelopen eeuwen, de oorzaken en omvang van het probleem, de babyschuif en vondelingenmolen, het leven in de weeshuizen en -uiteraard- hoe moeders speelkaarten gebruikten in Nederland, België, Frankrijk, Portugal, Italië en Zwitserland.

Lengte naar keuze 45 tot 60 minuten. Deze lezing doet het goed na de pauze, met de lezing 'De onbekende kant van de speelkaart' voor de pauze. 

Lezing 'Looking for Susan Lane'

Ik werd zo nieuwsgierig naar een Amerikaans meisje uit 1800 dat ik haar ben gaan zoeken.

Hoe ver kun je gaan bij het onderzoek naar speelkaartenhergebruik? Deze presentatie, met heel veel beeldmateriaal, gaat eigenlijk over speelkaarten die rond 1800 in New England (Amerika) werden gebruikt als uitnodigingen en toegangskaarten voor bals. Een onderzoek naar het hoe en waarom van deze 'social balls', hun belang in de plaatselijke gemeenschap, de huwelijksmarkt, de danslokaties, de organisatie en etiquette. Maar het gaat ook over de muziek, de dansen, de mode, wat er gedronken en gegeten werd en de middelen van vervoer in die tijd. Bezoeken aan New England gaven niet alleen inzicht in de social balls, ook kwam ik op het spoor van Susan Lane, een meisje dat vermeld wordt op zeven baluitnodigingen (van 1811 tot 1817) op speelkaarten die in mijn verzameling terecht zijn gekomen. Wie was zij? Waar woonde ze? En waarom heeft ze de uitnodigingen nooit gebruikt? Heeft ze toch een man gevonden?

Lengte: 30 tot 60 minuten. Ook in combinatie met de lezing 'De onbekende kant van de speelkaart' voor een programma van 2 x 45 minuten.

Lezing 'Hergebruik van speelkaarten tijdens de Franse Revolutie'

De Parijzenaars hadden een speelkaart nodig om de Bastille af te breken.

Een gevarieerde en vermakelijke presentatie over een belangrijke periode in de Franse maar ook Nederlandse geschiedenis. Met heel veel authentiek beeldmateriaal, serieuze feiten en leuke anekdotes. U zult zich verbazen over hoe speelkaarten tijdens de Franse Revolutie voor tal van doeleinden zijn hergebruikt. Zo konden arme mensen met een speelkaart brood krijgen en in sommige steden waren speelkaarten zelfs wettig betaalmiddel. Maar speelkaarten waren ook een document waarmee je kon laten zien hoe belangrijk je was. En wist u dat speelkaarten in die tijd ook werden onthoofd?

Lengte naar keuze 30 tot 60 minuten. Ook te combineren met de lezing 'De onbekende kant van de speelkaart' tot een programma van 2 x 45 minuten.  

Lezing 'Speelkaarten hergebruikt als visitekaartje'

Toon mij uw kaartje en ik zal zeggen wie u bent.

Het visitekaartje speelt een essentiële rol is de sociale omgang en het bedrijfsleven. Bedacht in China in de 15e eeuw, ontwikkelde het zich in Frankrijk, vanaf de 17e eeuw. Eerst handgeschreven op de blanco rug van speelkaarten, later gedrukt. De geschiedenis van het visitekaartje is doorspekt met leuke verhalen en we zien allerlei bijzondere voorbeelden voorbij komen. 

Lengte naar keuze 30 tot 60 minuten. Ook te combineren met de lezing 'De onbekende kant van de speelkaart' tot een programma van 2 x 45 minuten.

Workshop transformatiekaarten maken